Blijf inzetten op preventie alcohol-, drugs-, lachgas en geneesmiddelengebruik bij jongeren

Een overkoepelend rapport van het VAD toont enkele positieve evoluties in het gebruik van alcohol- en tabaksproducten bij jongeren. Toch zijn er nog enkele aandachtspunten, onder andere bingedrinken, het gebruik van medicatie, het gebruik van lachgas en het hoger gebruik van tabaksproducten bij bepaalde doelgroepen. Vlaams parlementslid Koen Daniëls riep daarom in de commissie welzijn op om blijvend en sterker in te zetten op preventie en concreter te focussen op bepaalde doelgroepen.

Jaarlijks peilt het Vlaams expertisecentrum voor Alcohol en andere Drugs (VAD) naar het alcohol-, tabaks- en cannabisgebruik in het secundair onderwijs. Wegens corona was het afnemen van een vragenlijst niet mogelijk tijdens het schooljaar 2019 – 2020. Het VAD publiceerde daarom een overkoepelend rapport met de evoluties van de voorbije twee decennia.

Uit dat rapport blijkt dat in elke onderwijsvorm (aso, bso, kso, tso) een daling te zien is met betrekking tot tabaksgebruik. Ook in het alcoholgebruik is een daling te zien. In het jaar 2000 had maar liefst 87 procent van de leerlingen ooit alcohol gedronken. Dat aantal is teruggedrongen tot 57 procent in 2019. Een positieve evolutie, maar het percentage dat regelmatig alcohol gebruikt (12 procent in 2019) en maandelijks aan bingedrinking doet (ongeveer 15 procent) is zorgwekkend.

Er zijn reeds verschillende initiatieven gericht op preventie van alcohol-, tabaks- en drugsgebruik, maar er is een blijvende nood aan de bekendmaking van gevolgen en het nog sterker inzetten op nieuwe producten die in onze maatschappij te vinden zijn.

Meer nood aan controle op verkoop alcohol aan minderjarigen

Er bestaat duidelijke wetgeving met betrekking tot de verkoop van alcohol aan minderjarigen. Zo is de verkoop van alcohol aan -16-jarigen verboden en geldt voor sterke dranken een leeftijdsgrens van 18 jaar. Om deze leeftijd te controleren, mag een winkelbediende van elke persoon die alcohol wilt kopen een identiteitsbewijs vragen. Indien de betrokkene onder 16 jaar is of geen bewijs bij heeft, mag er geen alcohol verkocht worden.

Ondanks de duidelijke wetgeving, is het voor minderjarigen zeer gemakkelijk om alcohol te kopen. Dat blijkt uit een test van het programma ‘Factcheckers’ op VRT. Daar werden telkens 2 jongeren naar een supermarkt of nachtwinkel gestuurd. In totaal werden 30 tests gedaan. Uit die testen bleek dat het voor de jongeren in 25 winkels mogelijk was om alcohol te kopen. “Het is verontrustend dat -16-jarigen zo makkelijk alcohol kunnen kopen. Er wordt vaak niet naar de leeftijd gevraagd of men vertrouwt op het woord van de jongeren. Het is duidelijk dat ook dit probleem moet aangepast worden in de strijd tegen alcoholmisbruik en bingedrinken bij jongeren. Laat ons daarom starten met een verhoogde waakzaamheid bij winkelbedienden.”, stelt Koen Daniëls.

Voorzichtigheid bij nieuwe middelen zoals lachgas

De laatste jaren horen we vaker verhalen over het gebruik van lachgas. Hierover is in het rapport van het VAD nog niks terug te vinden. Echter is het gebruik hiervan niet onschuldig. Naast effecten van korte duur (duizeligheid, hoofdpijn, coördinatiestoornissen…), kunnen er gevaarlijke gevolgen optreden op lange termijn zoals bloedarmoede, problemen aan het zenuwstelsel en aanhoudende gevoelloosheid en tintelingen. “Sinds maart 2021 is er een verbod op de verkoop van lachgaspatronen aan minderjarigen. Toch zijn veel jongeren niet op de hoogte van de risico’s van lachgas. Jongeren denken dat het onschuldig is omdat het ook in bussen slagroom zit.”, stelt Daniëls.

Minister Beke bevestigde dat lachgas dit jaar werd meegenomen in de leerlijn verslavingspreventie voor het basis- en secundair onderwijs. “Dat is goed, maar er is nog meer nood aan een sterkere sensibilisering en het in kaart brengen van het gebruik van lachgas.”, vindt Daniëls.

Gebruik van slaap-, concentratiemiddelen en andere medicatie

Het gebruik van slaapmiddelen bij jonge kinderen en het gebruik van concentratiemiddelen bij studenten stijgt. In samenwerking met de federale overheid worden nu projecten uitgewerkt om het gebruik van deze middelen te beperken. Op preventief vlak worden vooral acties uitgewerkt met focus op ouders van jongeren omdat de omgeving van jongeren een belangrijke rol speelt in de visie op medicatiegebruik en de toegankelijkheid ervan.

“We zijn de strijd aan het winnen op het vlak van regelmatig alcoholgebruik en roken, maar er duiken steeds nieuwe producten. We moeten het debat blijven voeren en blijven aanpassen aan wat er wijzigt in de maatschappij, aan de specifieke doelgroepen en aan de specifieke omstandigheden.”, besluit Daniëls.

Impact coronacrisis op mentaal welzijn en alcohol-, drugs- en middelengebruik bij jongeren

De coronacrisis heeft een duidelijke impact op het mentale welzijn van onze jongeren. ”Jongeren zitten veel thuis, hebben weinig contacten met medestudenten en hebben minder uitlaatkleppen. Dat weegt op hen. Hoewel het niet onbestaande is, zou het enorm jammer zijn dat zij heil zoeken in genotsmiddelen. Het is daarom van belang om in kaart te brengen of de impact van de coronacrisis ook voelbaar is in het gebruik van alcohol, drugs en andere middelen.”, besluit Daniëls.

De volledige tussenkomst van Koen Daniëls in de commissie welzijn kan u lezen en herbekijken via deze link.